Iedereen kent ze wel. Die mensen die geen werk hebben en het maar niet lijkt te lukken om een baan te vinden. De reacties daarop zijn divers. Je hoort uitspraken in de trant van “als je echt wil werken, heb je morgen een baan” of “waarom ga je niet achter de kassa van de supermarkt werken?” Zo gemakkelijk is het echter niet. De werkloosheidscijfers liegen er niet om. Een toename van 68.000 werklozen in 2012. Hiervan is 51% na drie maanden nog werkloos volgens het CBS, waarbij het aandeel hoogopgeleiden groter is dan het aandeel laagopgeleiden. In 2013 bedraagt het werkloosheidspercentage in Nederland 8,7% van de beroepsbevolking. Ook vermeldt het CBS dat in het eerste kwartaal van dit jaar 21.000 meer mensen een WWB uitkering ontvangen. De toename in heel 2012 was “maar” 12.000.
Gevolgen voor werkzoekende
De gevolgen voor de werkzoekende zijn groot en van verschillende aard. Vaak moe van het solliciteren, want afwijzing op afwijzing hakt er in. Gevoelens komen boven van het niet mogen meedoen in de maatschappij, buitengesloten te zijn. Het zelfvertrouwen krijgt een behoorlijke deuk. Om toch een baan te vinden wordt op vacatures gesolliciteerd die onder het eigen opleidingsniveau liggen. Want voor het gros is de wil om te werken er wel. Echter dit ook zonder resultaat. En hoe langer de werkzoekende periode duurt, hoe lastiger het wordt om weer een betaalde baan te krijgen. Door de vermindering van inkomen is het steeds moeilijker om rond te komen. Voor leuke dingen is geen ruimte. Dit vergroot het gevoel van buiten de maatschappij te staan.
Re-integratiebudget WW wegbezuinigt
Op 14 maart 2011 heeft de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, minister Kamp, in een brief aangegeven dat de verantwoordelijkheid van het participeren in de maatschappij bij de burger ligt. De overheid zal uitsluitend ondersteunen waar nodig en bezuinigingen zijn nodig. De bezuinigingsmaatregel die doorgevoerd is bij het UWV houdt EUR 299 miljoen per jaar in. Dit geschiedt onder andere door te snijden in het aantal arbeidsplaatsen en het volledig wegbezuinigen van het re-integratiebudget.
In de juni-nota van het UWV staat beschreven dat de uitkeringslasten door de toename van het aantal werklozen zeer fors zullen stijgen met EUR 1,4 miljard in 2013 en EUR 900 miljoen in 2014. De uitvoeringskosten beslaan slechts 6,3% van de totale lasten.
Geen hulp van UWV Werkbedrijf
De praktijk wijst dan ook uit dat van het UWV geen hulp te verwachten is in het vinden van een baan zolang de werkzoekende in de WW zit (“Werkloosheidswet”). Pas op het moment dat de werkzoekende in de WWB (de “bijstand”) terecht komt, zijn er ruimere mogelijkheden voor begeleiding in het vinden van werk.
Concreet houdt dat in dat de coaches van het UWV Werkbedrijf de eerste drie maanden niets voor de werkzoekende mogen doen. Er wordt een verplichting van vier sollicitaties in de maand gehanteerd. Mogelijkheden om werkervaringsstages te gaan doen, zijn in veel regio’s niet toegestaan. Het beleid hierin is echter niet landelijk gelijkluidend. Op het moment echter dat de werkzoekende in de WWB terecht komt, heeft de Sociale Dienst wel de beschikking over re-integratievoorzieningen. In veel gemeenten wordt de sollicitatieverplichting hoger gesteld dan die binnen de WW gehanteerd wordt.
Invoering Participatiewet in 2015
De overheid wil op 1 januari 2015 de Participatiewet invoeren. Het doel van deze Participatiewet is dat zoveel mogelijk mensen volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Veel jongeren krijgen momenteel een Wajong-uitkering vanwege arbeidsongeschiktheid. Na herkeuring zullen de Wajong-ers (gedeeltelijk) goedgekeurd worden, waarna zij een WWB uitkering zullen gaan ontvangen. Werkgevers hebben in het sociaal akkoord toegezegd banen te genereren voor mensen met een arbeidsbeperking. Voor de “gezonde” mensen met een WWB uitkering zal deze wet echter weinig veranderen aan de huidige situatie.
Werkloosheidsduur kan korter
Van het bezuinigingsbeleid van de overheid is de logica niet te begrijpen. Enerzijds lopen de kosten voor uitkeringen gigantisch op door de voortdurende groei in instroom in de WW en doorstroom naar de WWB. Anderzijds is het budget van het UWV wegbezuinigd waardoor de uitstroom naar werk kleiner blijft dan noodzakelijk.
Het gevolg is dat mensen nu langer zonder baan zitten. De groei van het aantal mensen in de WWB laat dit zien. Daarom is het juist van groot belang om de duur van de werkloosheid zo veel mogelijk te verkorten. Begeleiding door het UWV zou hiervoor een uitstekend middel zijn. Hiermee worden zowel persoonlijke als maatschappelijke gevolgen voorkomen en de kosten voor de overheid vermindert. De overheid doet er dan ook goed aan juist wel een re-integratiebudget voor het UWV Werkbedrijf beschikbaar te stellen en de besluitvorming te herzien. Het aantal WWB uitkeringen blijft dan eerder binnen de perken en meer werkzoekenden worden blij van hun nieuwe baan.